داستان زندگی لوئی بریل مخترع خط نابیناها

در سال  1952، جسد لوئی بریل، پسر  چرم دوز و زین ساز فـقیری از اهـالی دهکده کوپوری ، واقع در ایالات سن ومارن، که چند سال قبل از آن تاریخ، در گورستان زادگاهش به خاک سپرده شده بود، به مقبره پانتئون پاریـس -آرامگاه مشاهیر فرانسه- انتقال داده شد. تنها دست های متوفی، به درخواست همشهریانش، در گورستان زادگاهش، مدفون گردید.

در مراسم انتقال جنازه بـریل، یک صف طولانی، مرکب از افرادی نابینا،به کمک عصاهای سفیدرنگ، با قدم های نامطمئن، حرکت می کردند شرکت کرده بودند. این نابینایان بخوبی آگاه بودند تا چه اندازه، به خاطر خطی که بریل اختراع کرده بود، مدیون او هستند. این خط که از نقطه های برجسته تشکیل می شود، انبوهی از دانـشهای بشری را در دسترس نابینایان گذاشته بود.

امروز، در سرار جهان، مردانی و زنانی بی شمار، خواه داوطلبانه و خواه از سر وظیفه، ورقه کاغذ ضخیمی را، با استفاده از وسایل ساده ای، یعنی یک میز کوچک و یک صفحه مشبک و یک قلم حکاکی، به فواصل معینی، سوراخ می کنند. این سوراخ ها در پشت ورقـه کـاغذ نقای برجسته بوجود می آورد که نابینایان می توانند آنها را لمس کنند.

امروزه فناوری ها نو هم به کمک نابینایان آمده است، اما برای دهه های همین فناوری نسبتا ساده خط بریل بود که یاور نابیناها بود. در دهه های پیش ، تنها در موسسه نابینایان پاریس، موسوم به انجمن«والنتن هائوی»، خوانندگان این خط از 8000 تن تجاوز می کردند.

لوئی بریل کـه چـهارمین فرزند یک چرم دوز فقیر بود، در سال 1809 به دنیا آمد و تولد او باعث شادی بسیار خانواده اش شد. پدرش عقیده داشت که او در دوران پیری اش تنها مونس من او خواهد بود.

حدود دویست وسی سال پیش، وقتی چهارمین فرزند چرم دوز فقیری در دهکده ای متولد شد، کسی فکرش را نمی کرد او روزی یکی از بزرگ ترین ناجی های دنیا شود؛ ناجی ای که در دنیایی سرشار از ظلمات روزنه ای گشود و تمام نسل های بعد از خودش را از تاریکی مطلق نجات داد. لویی بریل؛ همان پسرکی بود که حدود 5 سالگی چشم هایش را از دست داد و بعدها همیشه از پدر و مادرش می پرسید: «چرا من را در تاریکی نگه می دارید؟». او بالاخره راهی به نور پیدا کرد و با ابداع خط بریل نابینایان را به دنیای خواندن پیوند داد. زندگینامه لویی بریل را به قلم سپیده بیگدلی، نویسنده سایت کودکانه آی قصه بخوانید.

تولد و دوران کودکی لویی بریل

لویی بریل سال 1809 در دهکده ای واقع در فرانسه متولد شد؛ پدر و مادرش از تولدش خوشحال بودند ولی این خوشحالی زمان زیادی نپایید. لویی کودک نحیف ولی کنجکاوی بود؛ به سرتاسر خانه سرک می کشید و عطش زیادی برای کشف دنیای اطراف داشت. همین ویژگی باعث شد در سه سالگی یک روز دور از چشم پدر و مادر به سراغ ابزار کار پدر برود؛ این کنجکاوی عاقبت خوبی نداشت و نوک یکی از ابزار های چرم دوزی در چشمش فرو رفت. چشم لویی پر از خون شد و کار به عفونت کشید. داروها اثر نکردند؛ بعد از مدتی عفونت به چشم دیگر هم رسید و چشم های لویی را به روی دنیا بست و او به دنیای تاریکی پرتاب شد. دنیایی که حالا صداها حاکمش بودند.

برگشت لویی بریل به جریان زندگی

لویی بریل در تاریکی فرو رفته بود، بااین حال از همان کودکی به دنبال راهی برای برگشت به جریان زندگی بود؛ حالا او به جای چشم ها با گوش هایش دنیا را لمس می کرد. شش ساله بود که همراه پدرش به کارگاه رفت و در مقابل چشم های حیرت زده ی او، قطعات چرمی را از هم تفکیک کرد؛ وقتی پدر چگونگی این کار را پرسید، لویی گفت از جنس چرم ها تشخیصشان می دهند، بعضی ها سفت اند، بعضی ها نرم و بعضی ها شیار دارند. نابینایی نتوانسته بود در مقابل شور زندگی کودک بایستد و او برای دست یافتن به دنیا از گوش ها و انگشت هایش کمک می گرفت.

مدرسه ای برای نابینایان و تولد یک ایده

شور لویی بریل برای یادگیری، معلم های مدرسه را تحت تاثیر قرار داده بود؛ لویی را به مرکز یادگیری نابینایان فرستادند. در مدرسه خطی توسط والنتن هائوی برای نابینایان ابداع شده بود؛ خطی سخت که با حروف چوبی خوانده می شد و یادگیری اش آسان نبود. همان جا بود که فکری در ذهن لویی درخشید، فکر ساختن راهی ساده تر برای خواندن و نوشتن. همچنین او با سربازی فرانسوی به نام کارلوس باربیربود روبه رو شده بود که در دوران جنگ با استفاده از 12 حرف برجسته، یک زبان رمزی برای سربازها ساخته بود. تمام این مشاهدات لویی را ترغیب به ابداع خطی کردند که لامسه را جایگزین بینایی کند.

لویی و ابداع خط بریل

لویی بریل کمتر از پانزده سال داشت که تصمیم گرفت روش ابداعی سرباز پنجاه ساله را اصلاح کند؛ 12 حرف برجسته را به 6 حرف کاهش داد و سال ها برای تکمیل آن تلاش کرد. او در سال 1829، وقتی تنها بیست سال داشت، اولین کتابش را با خط ابداعی خود نوشت. بعدها نت های موسیقی و ریاضیات هم به حروف الفبا اضافه شدند و خط ابداعی بریل، بعدها گسترده تر و گسترده تر شد. اولین بار یک مدرسه ی مخصوص نابینایان در آمستردام بود که سال 1846 خط بریل را پذیرفت و از آن استفاده کرد.

این خط شانزده سال بعد از مرگ لویی به عنوان الفبای جهانی پذیرفته شد، به زبان های مختلف درآمد و به علوم مختلف گسترش یافت تا لویی تا ابد خالق روزنه ای در یک دنیای تاریک باشد؛ مردی که تسلیم نشد و عمر 43 ساله اش روشنی بخش تمام نابینایان بعد از خودش شد.

خط بریل به زبان فارسی

خط بریل فارسی اولین بار در سال 1300 به دست یک کشیش آلمانی به نام یاکوب کریستوفل ابداع شد؛ کریستوفل از ترکیه به تبریز آمد و آموزش این خط به کودکان نابینا را شروع کرد. او در سال 1304 مجوز تاسیس مدرسه ی نابینایان را گرفت تا راهی پیش روی بچه های نابینا باز کند. کریستوفل با وجود جنگ جهانی دوم و التهابات آن، در ایران ماند و هر بار هم که به دلیلی از ایران رفت، دوباره برگشت و دوباره برای بچه های نابینای ایرانی تلاش کرد. او سال 1333 جهان را ترک کرد و پیکرش را به خاک محبوبش، یعنی ایران سپرد.

سل لویی بریل را تسلیم کرد

لویی بریل هنوز جوان بود که سل در جانش نشست؛ وقت سر رسیدن بیماری، معلم بود و روی نت های موسیقی کار می کرد. او بالاخره در 43 سالگی دنیا را ترک کرد ولی قبل از مرگ، به هزاران و میلیون ها نفر زندگی بخشید. حالا طبقه گفته ی سازمان بهداشت جهانی حدود 45 میلیون نفر در دنیا دچار نابینایی هستند؛ تلاش های لویی و روحیه ی شکست ناپذیرش حالا چراغ راه میلیون ها انسان نابیناست تا با دنیای بیرون ارتباط داشته باشند و بتوانند جهان را هرچه بهتر و بیشتر لمس کنند.